|
|
|
|
/ PROGRAMY TELEWIZYJNE
|
1
|
|
TWL
Telewizyjne
Wiadomości Literackie; TV2, TV Polonia; najdłużej istniejący na
antenie polskiej telewizji publicznej program literacki (od lutego
1996); przez 4 lata dwutygodnik, później miesięcznik; od 1999
roku na antenie TVP 2; długość emisji 30 min. Oglądalność programu w
roku 2000 oscylowała pomiędzy 2 - 3,4% (ponad 1 mln widzów),
co oznacza wielkość porównywalną ze słynnymi „Apostrophes”
Bernarda Pivot (1.7 mln) lub „Kwartetem Literackim”
Marcela Reicha-Ranickiego (1,8 mln). W Raporcie Ministerstwa Kultury
i Dziedzictwa Narodowego z roku 2001 nt. obecności kultury w
programach telewizji publicznej TWL został uznany za jedyną
wartościową pozycję wśród programów literackich
(„audycje poświęcone w całości sprawom twórczości
literackiej, poza Telewizyjnymi Wiadomościami Literackimi, są
nienowoczesne, nudne, odstręczające od książek i czytania”).
|
|

Jako
pierwszy program literacki w Polsce, TWL zrezygnował ze sztampowej
scenografii (nieśmiertelne półki z książkami, pracownie
pisarzy), wyciągając artystów na ulice i w plener, co wkrótce
potem zaczęły robić inne programy kulturalne (np. „Pegaz”,
„Ogród sztuk”), często gościł za granicą (m.in.
Niemcy, Francja, Portugalia, Szwecja, Kanada, Stany Zjednoczone,
Izrael, Szwecja), co w warunkach polskich było ewenementem,
rejestrował wszystkie wydarzenia na rynku księgarskim („Notes
literacki”), oprowadzał po miejscach związanych z literaturą
(„Bedeker literacki”), a także przypominał literackie
wydarzenia z przeszłości („Archiwum literackie”). Jako
jedyny program kulturalny w Polsce (a może i w Europie) posiadał
dział „Literatura dla dzieci i młodzieży”. Na zasadzie
żywych newsów TWL wprowadził dział stałych przeglądów
prasy literackiej i rynku wydawniczego (3-minutowe „Aktualności
literackie”), okraszając program rankingami czytelnictwa i
premiowaną nagrodami książkowymi zagadką literacką.
Absolutnym
hitem TWL-u była jego „gęstość” merytoryczna (5-6 tematów
w każdym odcinku; ok. 12-14 zaproszonych pisarzy i ekspertów)
oraz dynamiczny i oryginalny sposób realizacji-montażu,
uwzględniający najnowsze trendy w technice filmowej (profesjonalni
reżyserzy: Grzegorz Braun, Mirosław Jasiński, Paweł Łopaciński, K.
Pulkowski, M. Spychalski; wybitni operatorzy: m.in. Mirosław Basaj,
Tadeusz Owsianko, Wojciech Rawecki, Mateusz Sośniak, Piotr
Sędzikowski). Wśród programów kulturalnych nie było
równie nowocześnie realizowanej propozycji, utrzymanej w tak
dużym tempie, zrywającej z tradycją „gadających głów”
i nudnego monologowania artystów. Pełen napięć i kontrowersji,
wykorzystywał zasadę przeciwstawności opinii recenzentów
(„Premiera literacka”, „Książki przereklamowane”)
oraz napięć pomiędzy autorem programu a zaproszonymi do rozmowy
gośćmi (stałe elementy programu to „Rozmowy o książkach”
lub „Rozmowy nie tylko o książkach”), badał opinie
czytelników pod księgarniami i w miejscach publicznych
(zabawne sondy uliczne i „salonowe”).
Zespół
redakcyjny programu to grupa młodych naukowców z wydziału
polonistyki i dziennikarstwa Uniwersytetu Wrocławskiego: prof. S.
Bereś, dr U. Glensk, dr M. Mizuro, mgr Katarzyna Majewska, którzy
połączyli prawdziwą kompetencję literaturoznawczą z dziennikarskim
zębem i inwencją realizacyjną. Aktualnie program realizują: Stanisław
Bereś (redaktor, prowadzący), Mirosław Spychalski (realizator),
Katarzyna Majewska (redaktor krajowy), Dorota Kowalska (serwis
zagraniczny), Piotr Sędzikowski (operator), Marek Myszczyński
(producent, dźwięk), Sławomir Dębek (światło).
Specyfiką
programu było prezentowanie opinii ludzi profesjonalnie związanych z
literaturą (np. H. Bereza, E. Balcerzan, B. Bednarek, A.
Bielik-Robson, J. Błoński, W. Bockenheim, W. Bolecki, G. Borkowska,
J. Choroszy, M. Cichy, M. Cieński, P. Czapliński, M. Czubaj, J.
Degler, K. Dunin, P. Dunin-Wąsowicz, A. Fiut, M. Głowiński, W.
Godzic, Cz. Hernas, T. Fiałkowski, A. Franaszek, Cz. Hernas, M.
Inglot, I. Iwasiów, M. Janion, J. Jarzębski, J. Jastrzębski,
K. Kęder, J. Klejnocki, T. Komendant, A. Kowalczykowa, T.
Kostkiewiczowa, J. Kronhold, W. Kunicki, R. Legutko, W. Ligęza, J.
Łukasiewicz, B. Maj, T. Majeran, K. Masłoń, K. Maliszewski, R.
Matuszewski, C. Michalski, J. Miodek, A. Nasiłowska D. Nowacki, T.
Nyczek, M. Orski, M. Rabizo-Birek, J. Sławiński, M. Stala, Z.
Stefanowska, Z. Sudolski, M. Szpakowska, W.P. Szymański, P.
Śliwiński, M. Wyka, A. Zawada, P. Śliwiński, J. Tomkowski, J.
Trznadel, M. Ursel, M. Urbanowski, K. Uniłowski, R. Waksmund, M.
Zaleski, A. Zawada, M. Żmigrodzka), reprezentantów innych
specjalności humanistycznych np. historyków, socjologów
i filozofów (A. Dudek, B. Geremek, A. Jeziorowski, A.
Juzwenko, K. Kerstenowa, M. Król, B. Ociepka, W. Roszkowski,
W. Sitek, T. Sławek), dziennikarzy (L. Budrewicz, R. Gawłowski, V.
Grotowicz, K. Masłoń, A. Milcarz, A. Szostkiewicz, M. Urbanek, T.
Wołodźko), reżyserów i aktorów (J. Fraszyńska, K. Kutz
W. Krzystek, B. Linda, L.J. Majewski, J. Szczepkowska, A. Wojaczek P.
Wereśniak, P. Wojcieszek), biznesmenów (np. H. Bochniarz),
duchownych (ks. R. Rogowski), wydawców (J. Broda, R.
Grupiński, P. Dunin-Wąsowicz, B. Stasińska, M. Sznajderman),
redaktorów czasopism (K. Drzewucki, T. Fiałkowski, A.
Krzemiński, T. Pióro, A. Wasilewska), studentów,
nauczycieli, dzieci i młodzież („Literatura dla dzieci i
młodzieży oraz sondy), a nawet reprezentantów zawodów
jak najdalszych od literatury (np. pielęgniarki, kelnerzy, mechanicy
samochodowi).
W
programie gościli praktycznie wszyscy najwybitniejsi pisarze polscy
(m.in.: W. Albiński, M. Baran, S. Bieniasz, J. Bocheński, A. Bolecka,
D. Bieńkowski, D. Bitner, S. Chwin, W. Dichter, K. Dunin, J. Dukaj,
M. Edelman, J. Ficowski, I. Filipiak, D. Foks, J. Głowacki, M.
Głowiński, M. Gretkowska, I. Grin, H. Grynberg, J. Grzegorczyk, A.
Horubała, M.S. Huberath, P. Huelle, J. Inglot, W. Jabłoński, M.
Jachimowicz, W. Jagielski, I. Jurgielewiczowa, T. Jastrun, A.
Jurewicz, R. Kapuściński, T. Karpowicz, B. Kierc, J. Klejnocki, T.
Konwicki, J. Kornhauser, H. Kowalewska, W. Kowalewski, M. Krajewski,
H. Krall, J. Kronhold, Z. Kruszyński, R. Krynicki, Z. Kubiak, W.
Kuczok, St. Lem, A. Libera, R. Ligocka, E. Lipska, C. Michalski, Cz.
Miłosz, D. Masłowska, P. Mitzner, M. Melecki, W. Myśliwski, A.
Nasiłowska, M. Niemiec, M. Nowakowski, W. Odojewski, M. Olszewski, K.
Orłoś, M. Oramus, A. Pacholski, J. Papuzińska, T. Piątek, J. Pilch,
M. Podgórnik, R. Praszyński, T. Różewicz, J. Rudnicki,
K. Rutkowski, E. Rylski, P. Siemion, K. Siwczyk, A. Sapkowski, Ch.
Skrzyposzek, P. Sommer, A. Sosnowski, A. Stasiuk, G. Strumyk, P.
Szewc, J. Szuber, M. Świetlicki, D. Terakowska, W. Terlecki, W.
Tochman, O. Tokarczuk, A. Tuszyńska, A. Wiedemann, B. Wildstein, M.
Wilk, P. Wojciechowski, B. Zadura, F. Zawada, R.A. Ziemkiewicz), jak
również zagraniczni (np. U. Eco, F. Jaegy,
Y. Martell, A. Oz, W. Wharton). Przed kamerami Telewizyjnych
Wiadomościach Literackich pojawiło się wyjątkowo dużo znanych pisarzy
polskich mieszkających za granicą (np. K. Brandys, M.
Danilewicz-Zielińska, J. Gierdoyc, Gustaw Herling Grudziński, Z.
Hertzowa, W. Iwaniuk, T. Karpowicz, L. Lipski, Z. Romanowiczowa, K.
Rutkowski, Ch. Skrzyposzek, B. Taborski, A. Zagajewski, pisarze
zaolziańscy). W zależności od rangi literackiego wydarzenia odcinki
modyfikowały się od reportażu po dyskusyjna monografię.
|
|
|
|
Latarnik
„Latarnik” to tytuł znany każdemu Polakowi, odwołujący się do słynnej noweli Sienkiewicza, obrazującej psychiczną sytuację emigranta polskiego na obczyźnie, rozdartego pomiędzy tęsknotą za krajem i jego kulturą a przypisaniem zawodowym. Wybór tego tytułu symbolicznie określa cel programu: śledzenie i rejestracja obecności Polaków i kultury polskiej za granicą, obserwacja i relacjonowanie aktywności rodaków mieszkających na stałe poza krajem (emigracja) lub przebywających tam okresowo (kontrakt, tournée, pobyt czasowy, ekspedycja itd.). W dobie zacieśniania się związków ekonomicznych i politycznych pomiędzy zaawansowanymi cywilizacyjnie krajami świata, gdy ujawniają się globalne tendencje integracyjne, szczególnie żywe stało się zapotrzebowanie na program rejestrujący aktywność Polaków poza własną ojczyzną, pokazujący ich obecność w kulturze uniwersalnej.
|
|

Intencją programu było stałe komentowanie i odnotowywanie form obecności polskich artystów na arenie światowego życia kulturalnego.
Szczególna uwaga poświęcona została następującym dyscyplinom:
- kino (aktorzy, reżyserzy, scenarzyści)
- teatr, opera, operetka, balet (aktorzy, reżyserzy)
- plastyka (malarze, rzeźbiarze, architekci)
- muzyka poważna i estradowa (kompozytorzy, dyrygenci, wirtuozi, piosenkarze)
- literatura (pisarze, krytycy, eseiści)
- nauka, humanistyka (uczeni)
- kultura ludowa, folklor (zespoły, twórczość indywidualna)
- sport, eksploracja (sportowcy, podróżnicy, dziennikarze)
W centrum uwagi „Latarnika” znalazły się następujące formy aktywności twórczej
Polaków za granicą: działalność i twórczość wybitnych artystów osiadłych na emigracji, życie kulturalne i umysłowe Polonii oraz związanych z nią środowisk, spektakularne występy zagraniczne artystów krajowych, udział intelektualistów polskich w kreowaniu obrazu ojczyzny na zewnątrz, współpraca twórców polskich z artystami innych krajów, kultura polska i jej przedstawiciele w oczach artystów zagranicznych, zjawiska z zakresu kultury masowej, popularnej i ludowej.
„Latarnik” posługiwał się formułą żywego, różnorodnego tematycznie serwisu informacyjnego, w którym dominował reportaż oraz felieton. Program, poprzedzony był forszpanem i składł się z 5 - 6 bloków tematycznych, z których każdy dotyczył innej dyscypliny twórczej. Główny nacisk był położony na wydarzenia aktualne np. premiery filmowe, spektakle teatralne, koncerty, wystawy, wieczory promocyjne itp., niemniej było w nim również miejsce na przybliżanie widzowi krajowemu sylwetek wybitnych twórców pracujących za granicą, odnotowywanie zjawisk zespołowej pracy twórczej (grupy artystyczne, środowiska kreatywne), rozważania na temat sytuacji psychologiczno-kulturowej twórców przebywających na obczyźnie oraz socjologicznych uwarunkowań życia polskiej diaspory. W zależności od wagi tematu i rangi wydarzenia, czas trwania poszczególnych części programu oraz ich ilość się zmieniały. Z zasady nieco więcej miejsca program poświęcał wywiadom z tzw. topowymi artystami.
„Latarnik” dążył do stworzenia sieci stałych obserwatorów i komentatorów wydarzeń związanych z kulturą polską poza granicami kraju, opierając się równocześnie na współpracy z instytucjami powołanymi do reprezentowania Polski na scenie międzynarodowej (Instytuty Kultury Polskiej, placówki dyplomatyczne, ośrodki badawcze). Pozwalało to na krzyżowanie różnych opinii i unikanie tzw. „oficjalnego” punktu widzenia.
Wszystkie bloki informacyjne i problemowe były maksymalnie nasycone informacją obrazową, prezentując filmowy zapis wydarzenia oraz migawkowe opinie jego uczestników (artyści, widzowie). Każda cząstka programu poprzedzona była specjalną animacją komputerową. Całość posiadała efektowną i dynamiczną oprawę graficzną (czołówki) oraz muzyczną.
|
|
|
Jatka kulturalna
Program emitowany w TVP 3. W roku 2004 zrealizowano 3 odcinki m.in. nt. wizerunku i przeszłości miasta Wrocławia w książce prof. Normana Daviesa oraz kontrowersji wokół idei uruchomienia Centrum dla Wysiedlonych. Program dyskusyjny o charakterze panelowym, skoncentrowany na problemach Dolnego Śląska, moderowany przez Stanisława Beresia z udziałem grona zmieniających się ekspertów. m.in. Klausa Bachmana, Normana Daviesa, Beaty Ociepki, Wojciecha Sitka, Adama Krzemińskiego, Wojciecha Wrzesińskiego, Beaty Maciejewskiej, Adolfa Juzwenki.
|
|
|
Polski dla zielonych
Wieloodcinkowy kurs języka polskiego dla obcokrajowców w młodym wieku, którego kanwą są przygody pary sympatycznych kosmitów, którzy po kraksie pojazdu kosmicznego znaleźli
się w Polsce i ze zdumieniem poznają nowy świat, próbując go zrozumieć i skomunikować się z jego mieszkańcami.
Jako przybysze z innej planety, bohaterowie uczą się języka polskiego oraz miejscowych zwyczajów od podstaw, natomiast ich odmienność cielesna (projekt lalek, kojarzący się z „E.T.” Spielberga oraz Muppetami) oraz cywilizacyjna stają się przyczyną sytuacji humorystycznych, stałych nieporozumień i zaskoczeń. Perypetie sytuacyjne i językowe sympatycznych kosmitów w sposób oczywisty odpowiadają problemom, jakie napotykają w obcym kraju wszyscy obcokrajowcy, a ich droga wtajemniczania w nowy świat – statystycznemu procesowi poznawania obcej kultury i języka.
Autorami scenariusza są Stanisław Bereś i Grzegorz Braun, koncepcję lignwistyczną opracował zespół językoznawców
z Uniwersytetu Wrocławskiego pod kierunkiem prof. Jana Miodka i prof. Anny Dąbrowskiej. Cykl, choć wygrał konkurs rozpisany przez TVP
Polonia, nie został skierowany do realizacji.
|
|
|
1
|
|
|