Stanisław Bereś
STANISŁAW BEREŚ (ur. 1950); historyk lit., krytyk, eseista, tłumacz, edytor, poeta; od 1973 w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego (doktorat – 1982, habilitacja – 1989, profesor uniwersytecki – 1993, profesor zwyczajny – 2002); równolegle wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (1979-1987); w latach 1987-93 na kontrakcie naukowym w Uniwersytecie Charles de Gaulle`a w Lille (Francja); po powrocie do kraju w 1993 profesor Instytutu Filologii Polskiej U.Wr.; od roku 2000 profesor zw. w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego (kierownik Zakładu Form Literackich i Dokumentalnych). Redaktor „Telewizyjnych Wiadomości Literackich” (1996-2011 na antenie TVP 2 i TVP Polonia) oraz magazynu kulturalnego „Latarnik” (1997-98, TVP Polonia); członek Komitetu Redakcyjnego „Odry” (do 2003), Rady Redakcyjnej „Notatnika Teatralnego” oraz "Acta litteraria comparativa" (Uniwersytet Wileński); w latach 1997-1999 członek Komisji Historyczno-Literackiej PAN; członek jury Nagrody Literackiej Nike (1996-2003) i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus (2006-2016); redaktor naczelny serii Biblioteka Narodowa (od 2013). Autor trzech filmów dokumentalnych: Biały brat Papuasów (TVP 2, 1998), Ciało kamienia (TVP 2, 1999), Wydaj to sam (TVP 2, 2000); w latach 1996-2006 realizator międzynarodowego programu nauczania multimedialnego dla Service d'Enseignement à Distance Uniwersytetu Charlesa de Gaulle`a w Lille we Francji (17 wykładów multimedialnych); w latach 2004-2006 członek Rady Programowej TVP Wrocław, Rady Programowej Kongresu Kultury Polskiej (2008-2009) i Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Wieloletni członek PEN Clubu, Centre d’Etudes de la Culture Polonaise (Lille), a także l'Association Les Lettres Européennes (Francja). Opublikował 525 tekstów (książek, artykułów, szkiców, recenzji, przekładów i wierszy), w tym 32 książki (5 przełożonych na języki obce).
Prace naukowe Beresia poświęcone są literaturze polskiej XX wieku oraz problematyce medioznawczej. Jego rozmowy-rzeki i rozmowy-delty z pisarzami polskimi, łączą historię literatury z publicystyką. W poezji w przewrotny sposób integruje perspektywę eschatologiczną z autoironią. Wydał drukiem następujące książki: Szansa poetyckiego historyzmu (Wrocław 1978, Biblioteka Agory, t. 14); Wybór niezobowiązujący (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1983); Lem über Lem. Gespräche (Insel Verlag, Frankfurt am Main 1986); Rozmowy ze Stanisławem Lemem (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, 2018), przełożone na jęz. rosyjski, ukraiński i białoruski; Pół wieku czyśćca. Rozmowy z Tadeuszem Konwickim (pod pseud. Stanisław Nowicki; "Aneks", Londyn 1986; "Przedświt", Warszawa 1986; Oficyna Literacka, Warszawa 1990; Wdawnictwo Literackie, Kraków 2003; przekł franc. Un demi-siècle de purgatoire, "Noir sur Blanc", Paryż 1993); Ostatnia wileńska plejada. Szkice o poezji kręgu Żagarów (PEN, Warszawa 1991); Już tylko sen ("Aneks", Londyn 1990); Historia nie byle jaka o dziejach dzielnego Chluptaka ("Aneks", Londyn 1991; utwór dla dzieci); Poètes de l`Apocalypse. Anthologie de poésie en polonais, hébreu et yiddish (1939 - 1945) (PUL, Lille 1991; wraz z D. Beauvois, J.M. Delmaire, M. Laurent); Tadeusz Gajcy: Wybór poezji. Misterium niedzielne (wstęp, wybór, opracowanie, noty; "Ossolineum", Biblioteka Narodowa, Kraków 1992); La Nouvelle Vague Polonaise. Anthologie des oeuvres poetiques (Centre d`Etudes de la Culture Polonaise, Lille 1992); Uwięziony w śmierci. O twórczości Tadeusza Gajcego (PEN, Warszawa 1992); Rozdarta kurtyna. Rozważania nie tylko o teatrze ("Aneks", Londyn 1993; wraz z Kazimierzem Braunem); Słownik dzieł i tematów literatury francuskiej („Wydawnictwo Dolnośląskie”, Wrocław 1995; tłum. wraz z M. Laurent); Andrzej Jochelson, Kronika. Semipałatyńsk-Wrocław („Wirydarz”, oprac., wstęp, Wrocław 1997), Historia literatury polskiej w rozmowach. XX-XXI, T. 1 („WAB”; Warszawa 2002); Tako rzecze... Lem („Wydawnictwo Literackie”, Kraków 2002; e-book ProAuctore 2015; przekł. rosyjski: Tak goworił… Lem, Izdatielstwo Ast, Moskwa 2006, wyd. 1, 2, 3; przekł. ukraiński: Lemowi – lemi (tu m.in.: Tak kazaw Lem. Zi Stanisławom Lemom rozmawjjaje Stanisław Bereś, Widawnictwo Nawczalna kniga – Bogdan, Lwiw 2017.); Szuflada z Atlantydy („Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne”, Wrocław 2002); Historia i fantastyka. Rozmowy z Andrzejem Sapkowskim („SuperNowa”, Warszawa 2005; przekł. rosyjski: Istorija i fantastika, Izdatielstwo Ast, Moskwa 2007); Stanisław Kowalczyk: Kradzieże brylantów (wstęp, wybór, opracowanie, posłowie), „Atut”, Wrocław 2006); Salon III Rzeczpospolitej czyli spotkania w salonie prof. Dudka. T. 1. („Atut”, Wrocław 2006). T. 2. (Wrocław 2008; wraz z U. Glensk); Wojaczek wielokrotny. Wspomnienia, relacje, świadectwa (Biuro Literackie 2008; wraz z K. Batorowicz-Wołowiec); Okruchy Atlantydy. Wrocławski riff, („Quaestio”, Wrocław 2011); Ocaleni z zatraty. Biografie i losy mieszkańców ziemi legnicko-lubińskiej, t. 1-2. Pod red. Stanisława Beresia (Instytut Pamięci Narodowej, Wrocław 2014); Kosmos miedziorytu. Rozmowy o grafice (Atut, Wrocław 2015); Gajcy. W pierścieniu śmierci (Czarne 2016); Biblioteka Narodowa 1919-2019. Księga jubileuszowa serii. Pod red. Stanisława Beresia (Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Wrocław 2019); Rafał Wojaczek, Listy miłosne i nie. Redakcja i wstęp Stanisław Bereś, („Warstwy”, Wrocław 2019).